ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ "Η ΑΝΟΔΟΣ (;) ΤΗΣ ΑΚΡΟΔΕΞΙΑΣ ΚΑΙ Η ΤΥΧΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΟΡΑΜΑΤΟΣ" (24 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014)

Εγώ δεν είμαι πολιτικός, ούτε ακαδημαϊκός. Η δική μου τοποθέτηση εκπροσωπεί την δική μου άποψη - την άποψη μίας επικοινωνιολόγου, γυναίκας, μητέρας, συζύγου, ενεργού πολίτη, μίας ακτιβίστριας…

Η ακροδεξιά στην Κύπρο υπάρχει παντού. Και δεν αναφέρομαι μόνο στην «οργανωμένη» ακροδεξιά - στο ΕΛΑΜ, τη Χρυσή Αυγή, παλαιότερες οργανώσεις - αναφέρομαι στα ακροδεξιά στοιχεία τα οποία είναι γύρω μας καθημερινά – στα ρατσιστικά, ξενοφοβικά στοιχεία, τα εθνικιστικά στοιχεία. Η ανοχή σε αυτά τα στοιχεία από την κοινωνία, η ευθυνοφοβία και ανευθυνότητα των ιθυνόντων, έχει αναδείξει σήμερα μία οργανωμένη και όχι τόσο περιθωριοποιημένη ακροδεξιά.

Το 2012 είχα την τιμή να συνεργαστώ με ένα Ισραηλινό δημοσιογράφο που δούλευε τότε στο Γερμανικό Δίκτυο Deutche Welle, στην σύνταξη ενός άρθρου για το ρατσισμό στα σπορ, στα πλαίσια ενός προγράμματος του Συμβουλίου της Ευρώπης  –το είχαμε ονομάσει “Generation Hate”. Ο δημοσιογράφος Adi Halfon ήθελε να επικεντρωθούμε στην ομάδα του ΑΠΟΕΛ και τα ρατσιστικά συνθήματα των οπαδών του. Στην έρευνά μας προσεγγίσαμε στελέχη της ομάδας, βετεράνους ποδοσφαιριστές, οπαδούς μεγαλύτερης γενιάς, τους Ultras και αρθρογραφία. Είχα σοκαριστεί με την ανοχή που υπήρξε από όλους στο συγκεκριμένο θέμα. Η ομάδα θεωρούσε ότι δεν έχει την ευθύνη των οπαδών της, η αστυνομία θεωρούσε ότι τα συνθήματα είναι θέμα της ΚΟΠ, γενικώς υπήρχε μία ευθυνοφοβία και ανευθυνότητα η οποία επέτρεπε τη συνέχεια των νεοναζιστικών συνθημάτων στα γήπεδα, στις τηλεοράσεις μας και στους δρόμους.

Αλλά και το σχολείο έχει ευθύνη. Και η ευθύνη δεν σταματάει στις ώρες λειτουργίας του σχολείου ή στην ύλη που διδάσκεται. Το 2008 είχα γράψει για το Λύκειο Αρχ. Μακαρίου ΙΙΙ στη Δασούπολη, το οποίο ήταν πλημυρισμένο από αφίσες και συνθήματα της οργάνωσης ΑΝΕΚ (Άλκιμος Νεολαία Ελλήνων Κύπρου) –μίας οργάνωσης που ισχυρίζεται ότι οι ρίζες της προέρχονται από την ΑΝΕ (τη μαθητική οργάνωση του 1955-1959) και η οποία προωθεί την Ένωση. Η οργάνωση στην ιστοσελίδα της αναφέρει ότι δρα με τοιχοκολλήσεις και γκράφιτι στα σχολεία για προώθηση του Ελληνισμού και της Ένωσης, αφού λέει «μόνο μέσα στα εκπαιδευτικά ιδρύματα μπορούν να περάσουν εύκολα τα μηνύματα στους συμμαθητές μας».

Και αναρωτιέμαι ποιοι εμπλέκονται στην διατήρηση τέτοιων συνθημάτων στο σχολείο; Η διεύθυνση του σχολείου, ο σύνδεσμος γονέων, ο μαθητικός σύλλογος, το Υπουργείο Παιδείας…. Αλλά πως θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν την αφαίρεση τέτοιων αφισών αφού το ίδιο το σχολείο προωθεί ακόμη τη μεγάλη ιδέα. Ας μην ξεχνάμε πόση αντίσταση υπήρξε στην πρόταση της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης το 2003 για την αναθεώρηση των βιβλίων της ιστορίας. Η αντίσταση προήλθε κυρίως από πολιτικά κόμματα, εκπαιδευτικούς και άλλους φορείς.

Το μωσαϊκό της ανοχής στα ακροδεξιά στοιχεία συμπληρώνεται και από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Τα παραδείγματα εδώ είναι πολλά. Πρωινές εκπομπές, μεσημεριανές εκπομπές, βραδινές εκπομπές. Ενημερωτικές, ψυχαγωγικές, δελτία ειδήσεων. Το 2007 ήμουν μία εκ των διαχειριστών του έργου «Ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για θέματα προσφύγων». Κατά την υλοποίηση του έργου είχαμε εντοπίσει αδυναμία στην αντίληψή των δημοσιογράφων και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στη διαφορά μεταξύ προσφύγων και μεταναστών και φυσικά στην αρνητική παρουσίασή τους.

Ουσιαστικά όλοι οι «ξένοι» μπαίνουν σε ένα καλάθι, και τις λίγες φορές που δεν παρουσιάζονται ως κλέφτες, παρείσακτοι ή παράνομοι είναι αυτές που συνήθως παρουσιάζονται ως θύματα και ως συγκεκριμένα περιστατικά.

Το πιο τρανταχτό ίσως παράδειγμα της αντιμετώπισης των ΜΜΕ και της κοινωνίας στο θέμα των μεταναστών ήταν ο πρόσφατος θάνατος της 41χρονης άνεργης μητέρας από τη Ρουμανία στη Λάρνακα. Εκεί είδαμε μια ίσως σχιζοφρενική στάση στα ΜΜΕ αφού οι αντιλήψεις είχαν ξαφνικά αλλάξει όσο αφορά το συγκεκριμένο περιστατικό. Ίσως εάν η – διάσημη πλέον - κυρία Μαρία εξέφραζε τα απαράδεκτά της επιχειρήματα στη Χριστιάνα Αριστοτέλους σε άλλη χρονική στιγμή να μην δεχόταν την ίδια αντίδραση (δείτε το βίντεο εδώ).

Η δική μου εκτίμηση είναι ότι η ανοχή σε ακροδεξιά στοιχεία, η ευθυνοφοβία και ανευθυνότητα έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον, ένα γόνιμο έδαφος για την άνοδο της οργανωμένης και άκρως επικίνδυνης ακροδεξιάς στην Κύπρο. Είμαι όμως πεπεισμένη ότι πολλά μπορούν να αλλάξουν εάν αλλάξουμε την εικόνα που έχουμε μπροστά μας, εάν αλλάξουν οι δομές και εφαρμόσουμε ένα περιεκτικό σύστημα. Αυτή τη στιγμή η οθόνες μας και οι ζωές μας κατακλύζονται σε πλειοψηφία από μεσήλικες άντρες σε θέσεις κλειδιά. Αυτή η εικόνα πρέπει να αλλάξει. Πρέπει εμείς όλοι συνειδητά να σκεφτόμαστε πλουραλιστικά.

Η συγκέντρωση σήμερα, είναι μία θαυμάσια πρωτοβουλία – θα μπορούσαν όμως να συμμετέχουν περισσότερες γυναίκες στους ομιλητές. Θα μπορούσαμε ίσως και να έχουμε ένα ή μία μετανάστη να μας δώσει τη δική του/της σκοπιά.

Θα ήθελα να δω λιγότερα στερεότυπα να διδάσκονται στα σχολεία –μπορούν και οι γυναίκες να είναι γιατροί, μπορούν και οι άντρες να είναι νοσοκόμοι. Θα μπορούσαμε να διδάξουμε το έργο του Μαντέλα του Martin Luther King παράλληλα με αυτό του Ευαγόρα Παλληκαρίδη. Στο κάτω κάτω ήρωας δεν είναι μόνο ο Έλληνας….

Ναι, χρειάζεται να δούμε την πραγματικότητα, και να αντιμετωπίσουμε την ακροδεξιά παντού γύρω μας, στην καθημερινότητά μας. Χρειάζεται να αναθεωρήσουμε τα βιβλία μας, να αλλάξουμε τη ρητορική. Να σκεφτόμαστε πιο πολυπολιτισμικά, να εφαρμόσουμε ποσοστώσεις, να αποδεχτούμε τη διαφορετικότητα σε φύλο, κουλτούρες, σεξουαλικό προσανατολισμό. Χρειάζεται να εκσυγχρονίσουμε τις δομές και την εφαρμογή της νομοθεσίας. Χρειάζεται και εμείς, οι πολίτες να εκφράσουμε τέλος στην ανοχή των ακροδεξιών στοιχείων, να καταγγέλλουμε τις διακρίσεις, να απαιτούμε ισότητα. Έχουμε όλοι ευθύνη.

Θα κλείσω με ένα σύνθημα στον τοίχο που βρήκε ένας φίλος μου χθες στη Φανερωμένη. Με σπαστά Ελληνικά το σύνθημα λέει «Αγαπώ Κύπρο!»